Bảo vệ bản quyền tác phẩm văn học – xác định hành vi xâm phạm
Mục lục
Hành vi sao chép, kinh doanh “lậu” các tác phẩm văn học đã và đang là vấn đề nan giải trong hoạt động sử dụng, bảo vệ bản quyền tác phẩm của các tác giả, chủ sở hữu tác phẩm văn học. Có thể thấy, những hành vi xâm phạm bản quyền tác giả này ảnh hưởng trực tiếp, hoặc gián tiếp đến quyền và lợi ích chính đáng của chủ sở hữu, tác giả trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm. Vậy làm sao để xác định các hành vi nào đang xâm phạm đến tác phẩm của bạn trong quá trình công bố, khai thác, sử dụng tác phẩm trên thị trường?
Bảo vệ bản quyền đối với tác phẩm văn học
Bảo vệ bản quyền đối với tác phẩm văn học được hiểu là việc bảo vệ quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả, chủ sở hữu đối với tác phẩm văn học của mình sáng tạo, sở hữu.
Quyền nhân thân của tác phẩm văn học
Quyền nhân thân với tác phẩm văn học là những quyền gắn liền với tác giả trực tiếp sáng tạo nên tác phẩm như: Đặt tên cho tác phẩm; đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng; công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm; bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
Quyền tài sản của tác phẩm văn học
Quyền tài sản có thể hiểu là những quyền tạo nên giá trị thương mại thực tế cho chủ sở hữu tác phẩm văn học, những quyền này bao gồm: làm tác phẩm phái sinh; biểu diễn tác phẩm trước công chúng; sao chép tác phẩm; phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm; truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác.
Trường hợp nào được sử dụng tác phẩm văn học tự do?
Cần lưu ý pháp luật vẫn cho phép việc sử dụng tác phẩm văn học mà không cần xin phép hay trả thù lao, nhuận bút cho tác giả, chủ sở hữu tác phẩm; tuy nhiên cần đảm bảo bảo vệ bản quyền tác phẩm cũng như không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm. Những trường hợp này được liệt kê tại khoản 1 Điều 25 Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành bao gồm:
- Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân;
- Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình;
- Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu;
- Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại;
- Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu;
- Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;
- Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng.”
Các hành vi xâm phạm bản quyền tác giả
Để bảo vệ bản quyền cho tác phẩm văn học của mình, bạn cần xác định chính xác những hành vi nào đang có dấu hiệu xâm phạm đến quyền tác giả. Theo hướng dẫn tại Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ, các hành vi xâm phạm quyền tác giả nói chung, bao gồm:
“1. Chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học.
2. Mạo danh tác giả.
3. Công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.
4. Công bố, phân phối tác phẩm có đồng tác giả mà không được phép của đồng tác giả đó.
5. Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
6. Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, trừ trường hợp quy định tại điểm a và điểm đ khoản 1 Điều 25 của Luật này.
7. Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp quy định tại điểm i khoản 1 Điều 25 của Luật này.
8. Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 25 của Luật này.
9. Cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả.
10. Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
11. Xuất bản tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
12. Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
13. Cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác phẩm.
14. Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị đó làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.
15. Làm và bán tác phẩm mà chữ ký của tác giả bị giả mạo.
16. Xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bản sao tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.”
