Sao chép kiểu dáng áo dài Tết truyền thống có bị xử phạt không?

Áo dài Việt Nam nói chung và áo dài Tết truyền thống nói riêng đã trải qua nhiều lần biến đổi mới thành hình khá hoàn chỉnh, ổn định và được thừa nhận là trang phục truyền thống. Khi công nghệ dệt và in ấn phát triển đem đến những chất liệu và hoa văn mới. Điều này giúp cho các nhà thiết kế áo dài thỏa sức sáng tạo, từ vải mềm đến vải cứng, từ đơn sắc đến họa tiết nhiều loại… Cách tân áo dài (thân áo, tay áo, ống quần) trở nên đa dạng, thay đổi độ rộng để tiện di chuyển cho người mặc. Làm cho chiếc áo dài mang dáng vẻ hiện đại, trẻ trung, năng động và sự tiện lợi khiến người ta không phải ngại mặc áo dài nữa.

1. Ý nghĩa áo dài Tết truyền thống

Khi nói đến trang phục truyền thống của người Việt, người ta thường nghĩ đến áo dài. Trải qua từng thời kỳ với những diễn biến của quá trình phát triển lịch sử, tà áo dài vẫn tồn tại cùng với thời gian. Áo dài được xem là trang phục truyền thống, là một biểu tượng của dân tộc Việt Nam. Càng gần đến Tết, áo dài càng được nhiều người lựa chọn làm trang phục diện Tết. Giữa nhịp sống hiện đại và đầy hối hả, áo dài mang ý nghĩa đặc biệt với mỗi người Việt, tôn lên nét duyên dáng cho người mặc, và tôn vinh những giá trị truyền thống văn hóa từ xa xưa.

2. Áo dài có phải Quốc phục của Việt Nam?

Áo dài được xem là trang phục truyền thống của người phụ nữ Việt. Tuy nhiên, chưa có một văn bản pháp luật hay một tuyên bố chính thức nào thừa nhận đây là Quốc phục của nước ta. Hơn 20 năm qua, đã diễn ra nhiều hội thảo quốc gia bàn về lễ phục, quốc phục nhưng vẫn chưa đi đến hồi kết và đến nay vẫn chưa có một quy chuẩn nào cho quốc phục Việt Nam.

Do đó, chỉ có thể coi áo dài là trang phục truyền thống của người Việt, chưa phải là quốc phục Việt Nam. Dù trong tâm trí của người Việt áo dài đã trở thành một hình ảnh thiêng liêng, đại diện cho hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam truyền thống. Vì ý nghĩa thiêng liêng đó, áo dài thường được mặc trong các sự kiện trang trọng về văn hóa, xã hội và cả chính trị.

3. Người nước ngoài sao chép kiểu dáng áo dài Tết truyền thống có bị xử phạt không?

Thời gian vừa qua, các nhà thiết kế, người nổi tiếng tại Trung Quốc và trên khắp Thế giới thường xuyên có những hình ảnh hay chương trình chia sẻ lên mạng xã hội gắn liền với trang phục mang nhiều đặc tính kiểu dáng áo dài truyền thống của Việt Nam. Có sự kiện thể hiện sự ngưỡng mộ vẻ đẹp và sự tinh tế của áo dài truyền thống Việt Nam, nhưng cũng không ít trường hợp thể hiện xúc phạm. Đặc biệt, có trường hợp tuyên bố bộ mẫu thiết kế do họ tự sáng tạo độc lập, nhưng lại mang nhiều kiểu dáng của áo dài truyền thống Việt Nam. Liệu những người sao chép kiểu dáng áo dài Tết truyền thống có bị xử phạt không?

Mặc dù áo dài truyền thống Việt Nam được rất nhiều người dân trong nước và quốc tế biết đến, hình ảnh áo dài truyền thống Việt Nam đã gắn liền với hình ảnh đất nước và người phụ nữ Việt Nam. Nhưng cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có bất cứ cơ sở pháp lý nào để khẳng định quyền sở hữu đối với kiểu dáng thuộc Việt Nam, hay dấu ấn áo dài chỉ gắn liền với người Việt Nam.

Thiết kế áo dài truyền thống Việt Nam không thể đăng ký bảo hộ như kiểu dáng công nghiệp hay tác phẩm mỹ thuật ứng dụng theo Luật sở hữu trí tuệ, bởi nó là sản phẩm được kết tinh sáng tạo từ nhiều người, nhiều thế hệ, mang những đặc tính dân tộc, văn hóa và con người Việt Nam. Bản thân chúng ta không thể cấm đoán mọi người trên thế giới ưa thích, sáng tạo dựa trên nền kiểu dáng của chiếc áo dài này.

Mới đây, Bộ văn hóa, thể thao và du lịch cùng Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam đang triển khai Đề án đưa áo dài truyền thống Việt Nam vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc Gia. Nếu được UNESCO công nhận thì đó chính là “dấu ấn pháp lý” quan trọng để ghi nhận áo dài là tài sản văn hóa của Việt Nam. Thêm nữa, chúng ta sẽ coi đó là Quốc Phục.

Bên cạnh việc đưa áo dài vào dạng di sản văn hóa phi vật thể Quốc Gia, các nhà quản lý, các nhà thiết kế và các nghệ sĩ phải không ngừng tổ chức các chương trình thể hiện nét đẹp của áo dài truyền thống Việt Nam, bảo hệ hình ảnh áo dài trong mắt bạn bè quốc tế.