Khái niệm về nhượng quyền thương mại và các đặc điểm của mô hình

Thời gian qua, mô hình nhượng quyền thương mại đã trở thành một kênh đầu tư được nhiều chủ thể áp dụng. Các doanh nghiệp nước ngoài mở rộng vào thị trường Việt Nam và ngược lại, các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường ra thị trường thế giới. Việc hiểu rõ mô hình này sẽ giúp bạn đưa ra những lựa chọn phù hợp. Chính vì vậy, bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn khái niệm về nhượng quyền thương mại, đặc điểm của mô hình và các quyền, nghĩa vụ của các bên.

1. Khái niệm nhượng quyền thương mại

Nhượng quyền thương mại là một hoạt động thương mại đặc thù, bao gồm bên nhượng quyền, bên nhận nhượng quyền. Khi đó, bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền phải tự thực hiện cung ứng dịch vụ, mua bán hàng hóa theo những điều kiện như sau:

• Điều hành quá trình kinh doanh: Bên nhượng quyền kiểm soát và hỗ trợ bên nhận nhượng quyền trong hoạt động kinh doanh để đạt hiệu quả tối ưu;
• Cung ứng dịch vụ, mua bán hàng hoá: Theo cách thức kinh doanh của bên nhượng quyền và phải gắn nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh,…

2. Đặc điểm của mô hình nhượng quyền thương mại

Dựa trên khái niệm trên, chúng ta dễ dàng nhận thấy những đặc điểm nổi trội của mô hình này như sau:

• Đối tượng nhượng quyền là quyền thương mại – Đây là quyền tiến hành hoạt động kinh doanh hàng hoá, dịch vụ theo cách thức của bên nhượng quyền, cùng với đó là việc được sử dụng tên thương mại, bí quyết kinh doanh, thương hiệu,… của bên nhận nhượng quyền;
• Chủ thể thực hiện nhượng quyền: Gồm bên nhượng quyền thương mại, bên nhận quyền thương mại và đều phải là thương nhân;
• Mối quan hệ hỗ trợ mật thiết của bên nhượng quyền và bên nhận quyền: Tính mật thiết được thể hiện từ khi các bên thiết lập quan hệ nhượng quyền thương mại. Khi đó, bên nhượng quyền cung cấp tài liệu, đào tạo nhân viên của bên nhận quyền. Đồng thời, phải thường xuyên trợ giúp kỹ thuật, đào tạo nhân viên của bên nhận quyền đối với những ứng dụng mới áp dụng chung cho cả hệ thống;
• Sự kiểm soát của bên nhượng quyền: Quyền kiểm soát được thể hiện ở việc bên nhượng quyền có thể định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra việc thực hiện các quyền thương mại của bên nhận quyền. Sự kiểm soát hoạt động kinh doanh là cần thiết để tạo nên mối liên kết quan trọng trong việc xây dựng tính thống nhất của hệ thống nhượng quyền, sự ổn định về chất lượng hàng hoá, dịch vụ.

3. Quyền lợi và nghĩa vụ của các chủ thể nhượng quyền

Các bên trong hợp đồng nhượng quyền đều có những quyền và nghĩa vụ nhất định khi tiến hành nhượng quyền thương mại, cụ thể như sau:

3.1. Đối với bên nhượng quyền

• Về quyền lợi: Nhận tiền nhượng quyền; góp phần quảng bá thương thiệu và mở rộng hệ thống nhượng quyền thương mại; kiểm tra hoạt động kinh doanh của bên nhận nhượng quyền nhằm đảm bảo sự thống nhất của hệ thống, sự ổn định về chất lượng dịch vụ, hàng hoá;
• Về nghĩa vụ: Cung cấp các tài liệu liên quan về hệ thống nhượng quyền; đào tạo ban đầu và hỗ trợ kỹ thuật cho bên nhận nhượng quyền để điều hành hoạt động theo đúng hệ thống nhượng quyền; thiết kế, sắp xếp địa điểm bán hàng, cung ứng dịch vụ; bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ đối với các đối tượng trong hợp đồng nhượng quyền; đối xử bình đẳng với tất cả chủ thể nhận quyền trong hệ thống nhượng quyền thương mại.

3.2. Đối với bên nhận quyền

• Về quyền lợi: Yêu cầu bên nhượng quyền trợ giúp kỹ thuật có liên quan đến hệ thống nhượng quyền thương mại; yêu cầu bên nhượng quyền đối xử bình đẳng với các bên nhận quyền khác trong hệ thống nhượng quyền thương mại.
• Về nghĩa vụ: Trả tiền nhượng quyền và những khoản thanh toán khác theo hợp đồng nhượng quyền thương mại; đầu tư cơ sở vật chất, nhân lực để tiếp nhận các quyền và bí quyết kinh doanh mà bên nhượng quyền chuyển giao; chấp nhận sự kiểm soát từ bên nhượng quyền; tuân thủ các yêu cầu về thiết kế, sắp xếp địa điểm bán hàng, cung ứng dịch vụ; giữ bí mật kinh doanh; ngừng sử dụng quyền sở hữu trí tuệ hoặc hệ thống nhượng quyền khi kết thúc hoặc chấm dứt hợp đồng nhượng quyền; không được nhượng quyền lại khi không có sự chấp thuận của bên nhượng quyền.