Phân biệt quyền tác giả và quyền liên quan

Quyền liên quan và quyền tác giả là hai khái niệm gần như gây ra rất nhiều sự nhầm lẫn đối với những ai chưa thực sự am hiểu nhiều về pháp luật sở hữu trí tuệ. Việc không phân biệt rõ sẽ dễ dẫn đến tình trạng áp dụng sai lệch cũng như không biết cách bảo đảm cho các quyền lợi vốn có của mình.

Sở dĩ có sự nhầm lẫn đó vì cả hai khái niệm quyền tác giả và quyền liên quan đều thuộc về khía cạnh quyền sở hữu trí tuệ và đều là quyền của các tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ của mình theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009. Tuy nhiên nếu xét về bản chất và các yếu tố liên quan thì quyền tác giả và quyền liên quan gần như khác biệt hoàn toàn.

Đối với quyền tác giả, đây là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu (khoản 2 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ). Quyền này sẽ được phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký. Đối tượng được bảo hộ quyền tác giả này bao gồm các tác phẩm thuộc lĩnh vực văn học, khoa học, nghệ thuật và các tác phẩm phái sinh theo quy định.

Còn đối với cơ chế quyền liên quan (gọi tắt của quyền liên quan đến quyền tác giả), là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa. Không giống như quyền tác giả, quyền này phát sinh kể từ khi cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá được định hình hoặc thực hiện mà không gây phương hại đến quyền tác giả. Và đối tượng được bảo hộ quyền liên quan là các cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình và các chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.

Nhìn chung cả quyền liên quan và quyền tác giả đều là cách thức mà pháp luật về sở hữu trí tuệ bảo vệ cho quyền lợi của các chủ thể có ảnh hưởng đến tác phẩm. Tuy nhiên với từng loại đối tượng cụ thể thì sẽ có sự khác biệt nhằm bảo đảm được sự chặt chẽ trong cách thức bảo hộ.