Hành vi vi phạm bản quyền phần mềm 2021

Phần mềm là một trong những tài sản trí tuệ dễ bị các đối tượng bất chính xâm phạm nhất. Vì sự phát triển của công nghệ thông tin đã khiến cho các phần mềm này nắm giữ những giá trị to lớn. Các hành vi vi phạm bản quyền phần mềm càng lúc càng tinh vi hơn và gây ra rất nhiều mất mát cho người sở hữu. Vì vậy mà các chủ sở hữu phần mềm luôn phải trong tư thế đề phòng và cần xác định rõ các hành vi vi phạm ngay từ những dấu hiệu đầu tiên.

Phần mềm máy tính là gì?

Trong lĩnh vực chuyên ngành công nghệ thông tin thì phần mềm là các chương trình được chạy trên máy vi tính. Cụ thể hơn, phần mềm máy tính hay còn gọi là phần mềm chính là những tập hợp dữ liệu hoặc các câu lệnh. Những cơ sở dữ liệu đó sẽ thực hiện việc hướng dẫn cách làm việc và vận hành cho máy tính. Còn trong lĩnh vực khoa học máy tính và kỹ thuật phần mềm thì phần mềm máy tính là tất cả thông tin được xử lý bởi hệ thống máy tính, chương trình và dữ liệu. Trong đó phần mềm sẽ bao gồm các chương trình máy tính, thư viện và dữ liệu không thể thực thi liên quan, chẳng hạn như tài liệu trực tuyến hoặc phương tiện kỹ thuật số.

Riêng với lĩnh vực pháp lý mà đặc thù là sở hữu trí tuệ thì phần mềm chính là các chương trình máy tính. Khoản 1 Điều 22 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009, 2019 quy định Chương trình máy tính là tập hợp các chỉ dẫn được thể hiện dưới dạng các lệnh, các mã, lược đồ hoặc bất kỳ dạng nào khác, khi gắn vào một phương tiện mà máy tính đọc được, có khả năng làm cho máy tính thực hiện được một công việc hoặc đạt được một kết quả cụ thể.

Căn cứ xác định hành vi vi phạm bản quyền phần mềm

Vì những hành vi xâm phạm bản quyền phần mềm càng lúc càng phức tạp nên các chủ sở hữu cần phải đề cao tinh thần cảnh giác. Trước hết là phải xác định được các hành vi vi phạm bản quyền phần mềm của mình.

Thế nào là hành vi vi phạm bản quyền phần mềm?

Để xác định đâu là hành vi vi phạm phần mềm máy tính thì sẽ dựa trên quy định tại Điều 28 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009, 2019. Theo đó các hành vi này bao gồm:

– Chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học.

– Mạo danh tác giả.

– Công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.

– Công bố, phân phối tác phẩm có đồng tác giả mà không được phép của đồng tác giả đó.

– Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.

– Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, trừ trường hợp quy định tại điểm a và điểm đ khoản 1 Điều 25 của Luật này.

– Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp quy định tại điểm i khoản 1 Điều 25 của Luật này.

– Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 25 của Luật này.

– Cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả.

– Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

– Xuất bản tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

– Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.

– Cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác phẩm.

– Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị đó làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.

– Làm và bán tác phẩm mà chữ ký của tác giả bị giả mạo.

– Xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bản sao tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

Trường hợp được phép sử dụng bản quyền phần mềm miễn phí

Mặc dù phần mềm máy tính đó đã được bảo hộ nhưng trong một số trường hợp có người sử dụng nhưng vẫn sẽ không bị xem là vi phạm bản quyền phần mềm. Theo quy định tại Điều 25 Luật này thì các trường hợp đó bao gồm:

– Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân;

– Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình;

– Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu;

– Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại;

– Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu;

– Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hóa, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào;

– Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy;

– Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó;

– Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;

– Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng.