Các mô hình nhượng quyền thương mại phổ biến
Mục lục
Nhượng quyền thương mại (NQTM) đang trở thành một phương thức kinh doanh ngày càng phổ biến, mang đến cơ hội mở rộng hệ thống kinh doanh hoặc thâm nhập vào thị trường mới. Vậy nhượng quyền thương mại là gì? Có các mô hình nhượng quyền thương mại nào hiện nay? Cùng chúng tôi giải đáp các vấn đề trên trong nội dung bài viết dưới đây nhé.
1. Nhượng quyền thương mại được hiểu như thế nào?
Trước khi tìm hiểu cụ thể về các mô hình nhượng quyền thương mại, chúng ta cùng làm rõ khái niệm nhượng quyền nhé. Nhượng quyền thương mại được nhìn nhận dưới hai góc độ là góc độ kinh tế và dưới góc độ pháp lý.
1.1. Dưới góc độ kinh tế
Nhìn từ góc độ kinh tế, nhượng quyền thương mại là một hình thức kinh doanh nhằm mở rộng hệ thống kinh doanh và phân phối hàng hoá, dịch vụ của các thương nhân bằng cách chia sẻ quyền kinh doanh trên một thương hiệu và bí quyết kinh doanh cho một bên thương nhân khác. Hoạt động này liên quan đến ít nhất hai bên chủ thể: bên nhượng quyền, người sở hữu quyền thương mại, và bên nhận quyền, người muốn kinh doanh dưới “quyền kinh doanh” hay “quyền thương mại” của bên nhượng quyền.
Nó không chỉ là một cách để kiếm lợi nhuận mà còn là một cơ hội đầu tư trong hoạt động thương mại hoặc một cơ hội xúc tiến thương mại. Đồng thời, nó cũng nhằm giảm thiểu rủi ro trong việc kinh doanh độc lập của các bên nhận quyền và nhượng quyền thương mại.
1.2. Dưới góc độ pháp lý
Theo quy định tại Điều 284 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau:
“Điều 284. Nhượng quyền thương mại
Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây:
1. Việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ được tiến hành theo cách thức tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền quy định và được gắn với nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền;
2. Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh.”
Như vậy, xét dưới cả góc độ kinh tế và góc độ pháp lí, với những đặc điểm đã phân tích, có thể xây dựng được một khái niệm cơ bản về hoạt động nhượng quyền thương mại với tư cách là một hoạt động thương mại đặc thù. Nhượng quyền thương mại được hiểu là một hoạt động thương mại được xây dựng nên bởi ít nhất hai bên, bên nhượng quyền thương mại và bên nhận quyền thương mại.
2. Đặc điểm pháp lí của nhượng quyền thương mại
- Thứ nhất, trong quan hệ nhượng quyền thương mại, điểm đáng chú ý thứ nhất là tính độc lập giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền. Mặc dù có sự hỗ trợ và kiểm soát đôi chiều, tuy nhiên, tư cách pháp lý và trách nhiệm tài chính của cả hai bên luôn hoàn toàn độc lập với nhau.
- Thứ hai, có sự thống nhất và đồng bộ trong cách thể hiện hình thức hoạt động thương mại giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền, hoặc cả hệ thống nhượng quyền. Điều này là một đặc điểm quan trọng không thể thiếu trong quan hệ nhượng quyền thương mại. Sự thống nhất này phát sinh và được quy định bởi tính chất đặc biệt của quan hệ nhượng quyền thương mại.
- Thứ ba, hoạt động nhượng quyền thương mại là sự kết hợp của nhiều hoạt động thương mại khác nhau như việc cung cấp dịch vụ li-xăng, chuyển giao công nghệ, đại lý… Thông thường, các hoạt động thương mại này có thể được thực hiện độc lập bởi các thương nhân riêng lẻ. Tuy nhiên, trong hoạt động nhượng quyền thương mại, sự độc lập này không thể được tìm thấy.
Vì vậy, có thể xem hợp đồng nhượng quyền thương mại là một “gói” các hợp đồng không thể tách rời, mang tính chất của hợp đồng li-xăng, hợp đồng chuyển giao công nghệ và hợp đồng đại lý. Điều này là đặc điểm đặc biệt của hoạt động nhượng quyền thương mại khi so sánh với các loại hợp đồng thương mại tương tự.
- Về chủ thể, bên nhượng quyền cần phải có một hệ thống kinh doanh với lợi thế cạnh tranh trên thị trường. Hệ thống kinh doanh này phải có đủ kinh nghiệm thị trường để tạo ra giá trị “quyền thương mại” hợp lý và xây dựng lòng tin cho bên nhận quyền.
- Về đối tượng của hoạt động nhượng quyền thương mại, khái niệm “quyền thương mại” đã phát triển rất phong phú và bao gồm hàng tiêu dùng, hoạt động kinh doanh, dịch vụ, dịch vụ chuyên môn, dịch vụ đặc biệt (thuộc Chính phủ) và các phương thức kinh doanh khác.
3. Các mô hình nhượng quyền thương mại
Pháp luật hiện hành về nhượng quyền thương mại tại Việt Nam không có quy định trực tiếp về phân loại các hình thức nhượng quyền thương mại. Tuy nhiên, vẫn có những quy định gián tiếp nhằm hướng tới việc phân loại các hình thức hoạt động nhượng quyền thương mại.
Thuật ngữ “Bên nhượng quyền thứ cấp” ám chỉ thương nhân có quyền cấp lại quyền thương mại mà họ đã nhận từ Bên nhượng quyền ban đầu cho bên nhận quyền thứ cấp. Trong khi đó, “Bên nhận quyền sơ cấp” là thương nhân nhận quyền thương mại từ Bên nhượng quyền ban đầu.
“Bên nhận quyền sơ cấp” là Bên nhượng quyền thứ cấp trong mối quan hệ với Bên nhận quyền thứ cấp, trong khi “Bên nhận quyền thứ cấp” là thương nhân nhận lại quyền thương mại từ Bên nhượng quyền thứ cấp.
Do đó, pháp luật về nhượng quyền thương mại ở Việt Nam cũng gián tiếp phân loại các hình thức hoạt động nhượng quyền thương mại thành nhượng quyền thương mại trực tiếp và nhượng quyền thương mại gián tiếp. Trong đó, điểm khác biệt chủ yếu là trong hình thức nhượng quyền thương mại gián tiếp, bên nhượng quyền thứ cấp không phải là chủ sở hữu của “quyền thương mại” – đối tượng của hợp đồng nhượng quyền thương mại với các bên nhận quyền thứ cấp.
Ngoài ra, pháp luật Việt Nam cũng quy định về “quyền thương mại chung”, “hợp đồng phát triển quyền thương mại” và “hợp đồng nhượng quyền thương mại thứ cấp”. Điều này cho thấy pháp luật về nhượng quyền thương mại tại Việt Nam nhằm chỉ ra các loại hợp đồng nhượng quyền thương mại với tính chất khác nhau, đó là một trong những cách phân loại hình thức hoạt động nhượng quyền thương mại.
Trên đây là tư vấn của chúng tôi về các mô hình nhượng quyền thương mại để quý bạn đọc tham khảo. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ nhé.
